Bác sĩ Phan Đình Hiệp đang sinh sống tại Úc đã có những chia sẻ của mình về việc không nên ăn quả vải khi đói, đặc biệt với trẻ suy dinh dưỡng, vì trong quả vải có chất Hypoglycine...
Bác sĩ Phan Đình Hiệp đang sinh sống tại Úc đã có những chia sẻ của mình về việc không nên ăn quả vải khi đói, đặc biệt với trẻ suy dinh dưỡng, vì trong quả vải có chất Hypoglycine làm ức chế sản xuất glucose của cơ thể và gây ra hạ đường máu. Quả vải còn gọi là Lệ Chi, tên khoa học là Litchi chinensis, là loài duy nhất trong chi Litchi thuộc họ Bồ hòn (Sapindaceae). Đã có những cái chết bí ẩn trước đây liên quan đến quả vải. Nhiều tin tức ghi nhận liên quan đến cái chết và cây vải, từ Việt Nam, Bangladet, Ấn Độ. Đặc biệt là từ 1995 ở khu vực Muzzaffarpur có những vụ bộc phát số lượng lớn trẻ em thiệt mạng từ giữa tháng 5 đến đỉnh điểm là tháng 6. Điều này trùng hợp với mùa thu hoạch vải. Các trẻ em thuộc nhóm kinh tế yếu bị ảnh hưởng nhiều nhất. Bệnh lý đặc trưng bởi tình trạng có giật, thay đổi nhận thức, thường vào sáng sớm và tỉ lệ tử vong cao. Trên cơ sở đó, các nhà khoa học Mỹ và Ấn Độ đã bắt tay vào nghiên cứu, rà soát các thông tin y học trước đây và tìm hiểu trên 390 bệnh nhân (dưới 15 tuổi, và theo một số tiêu chuẩn cụ thể về dấu hiệu bệnh lý và các xét nghiệm có liên quan trên máu, nước tiểu, dịch não tuỷ, chụp MRI não, Điện não đồ) trong khoảng từ 25/06/2014 đến 17/07/2014. Rồi tìm ra kết luận.
Kết luận này đã được đăng trên tạp chí Y học có uy tín là tờ Lancet.
Nội dung của kết luận cho thấy: Những vụ việc bộc phát của bệnh não cấp tính trong nghiên cứu này, có liên quan đến ngộ độc 2 chất có trong quả vải. Đó là Hypoglycine A và Methylene –CycloPropyl – Glycerine (viết tắc MCPG).
Để có kết luận này, các nhà nghiên cứu đã loại trừ được những khả năng khác mà trước đây được coi có thể là nguyên nhân, như nhiễm trùng/nhiễm siêu vi trùng viêm não/màng não; Ngộ độc thuốc trừ sâu; Ngộ độc kim loại nặng.
Cũng với đó, họ tìm thấy có nồng độ của 2 chất Hypglycin A và MCPG, các ảnh hưởng của 2 chất này lên chuyển hoá Acid béo, và đặc biệt là sự ức chế tạo đường glucose (điều này đã được nghiên cứu thực nghiệm trên động vật).
Để ngăn ngừa tình trạng bệnh lý và giảm tỷ lệ tử vong cho khu vực này (Muzzaffapur), các nhà nghiên cứu khuyên rằng: Không ăn quá nhiều quả vải. Tránh ăn vải lúc đói và nên có ăn thêm bữa tối khuya (để đề phòng hạ đường máu). Cần có phương án xử trí rối loạn hạ đường máu trong những trường hợp có nghi ngờ bị ngộ độc do quả vải.
1. Nhóm bệnh nhi ở vùng này (Muzzaffapur) thuộc nhóm kinh tế yếu, chơi thường xuyên dưới khu vực trồng cây vải rộng lớn, và do vậy các em ăn vải thay cơm ban ngày, chiều tối về chán không ăn bữa tối… Nguy cơ cao hơn nữa nếu ăn quả vải chưa chín đủ độ. Và là vì trẻ nhỏ nên việc thu thập bệnh cảnh cũng có thể hơi khó khăn để định lượng quả chín đến mức nào, có cắn cả hạt vải đôi chút hay không.
2. Điều này rất quan trọng vì quả vải, khi chín thì hàm lượng Hypoglycerine A giảm đáng kể (trong cả phần cùi vải hay hạt vải). Và nên nhớ là MCPG thì không tìm thấy trong phần cùi vải của những quả vải đã chín ăn được.
Theo một số nghiên cứu chưa thống nhất nhưng giữa quả vải chưa chín và chín có hàm lượng Hypoglycine A thay đổi rất đáng kể. Ví dụ quả vải chưa chín có thể có hơn 20 lần độc tố so với quả chín, hay quả Ackee (thuộc họ Bồ Hòn như Vải, Nhãn, Chôm chôm), có độ lệch về Hypoglycine còn cao hơn (có thể đến 10000 giữa quả chưa chín và chín).
Do vậy, theo tôi, chúng ta có thể tạm thời đưa ra lời khuyên:
a. Không ăn quá nhiều vải
b. Không ăn lúc đói, và nên có bữa ăn khuya phụ nếu ăn quá nhiều vào ban ngày.
c. Tránh ăn quả chưa chín đủ, và cũng tránh ăn, cắn nhai vào hạt các loại quả này.
d, Chú ý vào mùa vải, ở các địa phương trồng vải. Nên có phương án chống hạ đường máu cho các trường hợp có nghi ngờ.
e, Nếu có điều kiện nghiên cứu hay hợp tác quốc tế, cũng nên chú ý việc nghiên cứu và thử nghiệm nồng độ của 2 chất Hypoglycine A và MCPG để đánh giá hiệu ứng và độ an toàn.
Theo BS Phan Đình Hiệp (Infonet)
